Ay: Aralık 2015

Bu mezarlık Anzak tören alanına yaklaşık 400 metre mesafede, yolun hemen sol yanındadır. Muharebeler sırasında oluşturulmuş olup 1919’dan sonra çevredeki muhtelif mezarlar da taşınmıştır. Mezarlık adını bu mezarda Canterbury Taburu’ndan almaktadır. Mezarlıkta, kimliği belirlenmiş 26 Yeni Zelanda askerinin yanı sıra kimliği meçhul 1 olmak üzere toplam 27 kişi gömülüdür.

Yarımadası sınırlarındaki en küçük müttefik mezarlığı Plugge’s Plateau Mezarlığı’dır. Adını bu mevkiiye karargâhını kuran Auckland taburu komutanı Albay Arthur Plugge’dan almaktadır. Anzak birliklerinin erzak depoladığı ve temiz su depolarının bulunduğu bölge oluşuyla önem taşımaktadır. Bu tepe Türk askerleri tarafından Haintepe olarak anılan tepede 25 Nisan günü 27’nci Alay 2. Tabur 8. Bölük 2. Takım bu tepede konuşlanmış ve çıkarmaya ilk ateşi açmışlardır. Mezarlıkta 12 Avustralyalı, 8 Y. Zelandalı, 3 kimliği bilinmeyen ve 1 milliyeti bilinmeyen kişi gömülüdür.

Küçük Arıburnu’ndan Hain Tepe’ye doğru uzanan MacLagan Sırtı’nın güneyinde yer alan dereye ve bunun yakın çevresine verilen isimdir. Türk haritalarında “Büyük Dere” olarak tanımlanmıştır. Çanakkale Kara Muharebeleri sırasında Kaba Tepe’nin doğu yamacında mevzilenmiş Türk topçusu, Büyük Dere’nin denize döküldüğü bölgeyi ve vadi girişini fırsat buldukça ateş altına almıştır. Türk topçusunun kullandığı, havada ve belli bir yükseklikte paralanan ve etrafa şarapnel misketleri saçan ihtiraklı mermiler nedeniyle Anzaklar tarafından “Şarapnel Vadisi” olarak adlandırılmıştır. İngilizler tarafından günümüzdeki haliyle 1919 – 1923 döneminde yaptırılan mezarlıkta, muharebeler sırasında buraya gömülmüş 28’i İngiliz, 527’si Avustralyalı, 56’sı Yeni Zelandalı ve 72’si kimliği meçhul olmak üzere toplam 683 asker yatmaktadır

Kabatepe’den Anafartalar’a doğru sahilden ilerliyoruz. Anzak koyuna varmadan solda küçük tepede bu kitabeyi görürüz. 25 Nisan ‘da çıkartma yapan Anzak kuvvetleri karşısında ilk saatlerde 27. Alay’ın 8. bölüğünden küçük bir Türk bölüğü vardı. Bu Kitabe ilk çıkartma günü burayı kahramanca savunan bu küçük bölük anısına yapılmıştır.

”27nci Piyade Alayının 8nci Bölüğünden bir takım, 25 Nisan 1915 günü sabaha karşı Arıburnu kıyılarına çıkan Anzak Kolordusunun 1500 kişilik ilk kademesine ağır kayıplar verdirerek, kıyının dik yamaçlarına sığınmak zorunda bırakmıştı.”

Sabah saatlerinde karaya ayak basan müttefik askerlerinin sayısının artması üzerine 27. Alay’ın 8. bölüğünün dayanması da güçleşir. Beklenen emrin gelmesi üzerine 27. Alay’ın Eceabat Topzeytinlik’te bulunan diğer iki taburunun da peyderpey savaşa girmesi ve ilerleyen saatlerde 57. Alay’ın da cepheye yetişmesi ile Anzak ilerleyişi durdurulmuş, hatta denize dökülme aşamasına gelinmiştir.

Shell Green, Arıburnu bölgesinin en güneyinde, denize doğru uzaman meyilli ve geniş bir arazide bulunmaktadır. Mezar ismini Türk askerleri tarafından sık sık mermi (shell) yağmuruna tutulmasından almıştır. Müttefik askerlerinin kuzey cephesini boşalttıkları 17 Aralık’ta bile burada kriket oynadıkları aktarılır. Shell Green’in güneyinde savaş sırasında 2 mezarlık vardı. 1919’da muharebe alanında bulunan 64 mezar ve yakın çevredeki 4 küçük mezarında bu noktada toplanması ile Shell Green oluşturulmuştur. Bu mezarlıkta 1 İngiliz ve 408 Avustralyalı asker yatmaktadır.

Gelibolu Yarımadası’nda en büyük İngiliz mezarlığıdır. İngiliz 86. ve 87. Tugay askerleri tarafından 28 Nisan 1915’de Twelve Tree Copse (12 ağaç koruluğu) isimlendirilen yer, bugünkü mezarlığın güneyindeki çamlık bir alandır. Bölgeye adını veren ağaçlar, muharebeler sırasındaki bombardımanlarda tahrip olmuş ve ateş yakmak ya da siper tahkimatı için kullanıldığından, tamamen yok olmuştur. Yarımada’daki Y. Zelanda anıtından biridir. Beyaz Haç anıt, mezarlığın bir kenarında yer alır. Anıtta, 59.’ u Auckland Taburu, 49.’u Canterbury Taburu, 21.’i OtagoTaburu ve 48.’i Wellington Taburu’ndan olmak üzere 179 isim yazılı olduğu taş kitabeler bulunmakta ve üzerinde şu ibareler yer almaktadır. Burada, Mayıs 1915’te, ikinci Kirte muharebesinde ölen, ve mezarları sadece Tanrı tarafından bilinen , Y. Zellanda subay ve erlerinin isimleri yazılıdır. Mezarlıkta, 1313 İngiliz, 80 Yeni Zelandalı, 12 Avusturyalı, bir Hintli, bir Seylanlı ve 1953 kimliği belirsiz asker olmak üzere 3360 mezar bulunmakta olum 2236’sı isimsizdir. Ekim 1918’de, Silanhendaz Yamacı ve Kirte Dere arasındaki Twelve Tree Copse alanında, ön cephe hattının gerisinden alınan tek mezarlar, Zığındere’nin 600 m kuzeybatısında Geoghegan’s Bluff Mezarlığı (925), 300 m güneyinde Fir Tree Wood Mezarlığı, 550 m güneydoğuda Clunnes Vennel Mezarlığı (522 mezar) Twelve Tree Copse Mezarlığına nakledilmiştir.

Feyzullah Çiftliği ya da Sotiri Çiftliği olarak anılan bölgede yer alır.  İngiliz birlikleri, 28 Nisan 1915’te buradaki binalardan çok, sahip olduğu kırmızı topraktan ötürü, alana “Pink Farm” adını vermişlerdir. Savaş sırasında küçük bir mezarlıkken, mütareke sonrası yapılan düzenlemelerde civardaki mezarlıklarla birleştirilmiştir. Mezarlıkta 602 mezar vardır. Kimliği bilinen mezarlardan 421’i İngiliz, 9’u Hintli, 5’i Yeni Zelandalı, 3’ü Avustralyalı askerlere aittir. 164 mezarın ise kimlikleri belirsizdir.

Lancashire Fusiliers askerleri için yapılan mezarlık, Karacaoğlan Tepenin, doğu yamacında yer almaktadır. Mezarlık Güneybatıda yer alan Tekke Koyundan boyunca 500 metre içeridedir.

25 Nisan 1915 sabahında bu sahile çıkarma yapılmıştır. Mezarlıkta 1253 mezar bulunmaktadır. Bu mezarlar, yine mezarlıkta bulunan bir plakada milliyetlerine göre sıralanmıştır. 1171 İngiliz asker, denizci, deniz piyadesi, havacı ve tüccar denizci 2 Kanadalı 27 Avustralyalı 15 Yeni Zelandalı 3 Hintli Katır Sürücüsü 16 Yunan işçisi Kimliği belirlenemeyen 135 mezardan 116’sı Avustralya, Yeni Zelanda ve İngiliz askerileri birimlerine aittir. 19 mezarın sahibi ise hiç belirlenememiştir.

Yarbay Charles Hotham Montagu (Dick) Doughty – Wylie’nin (46 Yaşında) mezarı Eski Tabyanın tepesinde iki adet servi ağacı ile belirlenmiştir. Mezarlık yarımadadaki CWGC mezarlarının içinde tek kişisel mezardır.25 Nisan 1915’te genel karargahta görevli kurmay subay Doughty – Wylie ve yine karargaha bağlı topçu yüzbaşı Walford, River Clyde gemisinden yapılan çıkartmayla Ertuğrul Koyuna ayak basmışlardır. Walford, Seddülbahır kalesinin hemen dışında Doughty – Wylie’de Eski Tabya girişinde, bugün gömülü olduğu yerdedir.

V Beach Mezarlığı, Ertuğrul Koyundaki yamacın önünde, güneybatıya yönelik olarak yer alır. Mezarlık ilk çıkarma günü oluşturulmuştur.  Mezarlıkta 696 asker bulunuyor. 216’sının kimlikleri tespit edilmiş. Bu kumsalda öldüğü bilinen 196 askerde bu mezarlıkta anılıyor.

Morto Koyunun tam karşısında yolun sonunda Fransız Abide Mezarlığı bulunmaktadır. Burada 2236 harp ölüsünün adları yazılı plakalar vardır. Üzerinde “Fransa için öldüler” yazılıdır. Bu Fransızca cümleyi okuyanların aklına hemen niçin Fransa için burada öldüler sorusu gelir. Bunların arkasında her biri 3000 ölüyü temsil eden dört mezar ve bunlarında ortasında Fransız Abidesi yükselir. Abide 1929 yılında Çanakkale’de ölen bütün Fransızlar adına yapılmıştır. Bundan dolayı da –Fransa- nın çocukları yazılıdır. Bir saat kuleli şeklinde yapılmış olup üzerinde savaşa katılmış kara ve deniz birliklerinin adları ve Victor Hugo’nun şiirleri yazılır.

Alçıtepe – Seddülbahir yolunun 1200 m batısında yer alan Redoubt Mezarlığı, doğu duvarı boyunca bir hat oluşturan koyu çam ağaçlarıyla göze çarpar. Mezarlık, adını İngiliz ve Fransız kuvvetlerinin, Mayıs 1915’te Kirte Muharebeleri arasında Ege denizi ve Çanakkale Boğazı arasında kurdukları cephe hattından almaktadır. Mezarlıktaki 12 ana parselde 2027 mezar bulunmakta ancak yalnızca yüzde yirmisinde daha azının kimliği bilinmektedir. Birlikleri bilinen 745 kişiden, 716’sı İngiliz RND denizci ve askerleri,20’si Avustralyalılar, sekizi Y.Zelanda, biride Hintlidir. Kimliği belirlenemeyen 1000 mezardan en az 200’ünün Avustralyalı olduğu bilinmekle beraber, birkaç Yeni Zelandalının burada gömüldüğü sanılmaktadır. Bu kişilerin isimleri Yeni Zelandalıların Twelve Tree Copse anıtında geçmektedir. Ayrıca kayıp olarak kayıtlara geçen 179 Yeni Zelandalı da burada gömülmüştür. İsimleri ve kimlikleri bilinmeyen 1282 kişianısına dikilen özel anıt taşlardan 341’i İngiliz, dördü Avustralyalı ve dördü Yeni Zelandalıaskerlere aittir. Adları bilinen 349 kişinin de bu 1282 kişi arasında yer aldığı sanılmakta veya bilinmektedir.