Ay: Aralık 2015

HMAS AE2,  E sınıfı denizaltılara mensup, Avustralya Kraliyet Donanması’na ait bir denizaltı. Vickers Armstrong tarafından inşasına 18 Haziran 1913’te, Barrow-in-Furness’nde başlanıldı ve 28 Şubat 1914 tarihinde inşası tamamlandı. İnşasının ardından kardeş denizaltı AE1 ile birlikte Avustralya’ya hareket eden denizaltı, o tarihe kadarki en uzun mesafeli denizaltı yolculuğunu da gerçekleştirmiş oldu.

Hizmet geçmişi

I. Dünya Savaşı’nın patlak vermesi üzerine önce Alman Yeni Ginesi’ne gitti. Alman kuvvetlerinin çekilmesi ve bölgede denizaltına ihtiyaç duyulmaması sebebiyle Australia zırhlısıyla birlikte Fiji taraflarında devriyelik yaptı. Kasım ayında Sidney’e döndü ve bakım-onarım çalışmalarından geçti.  Bölgedeki tek denizaltı olduğu gerekçesiyle denizaltının Akdeniz’e gönderilmesi gerektiğini belirten denizaltının kumandanı Binbaşı Henry Hugh Gordon Stoker’ın bu isteği kabul edildi ve 31 Aralık günü Akdeniz’e doğru yola çıktı.  On altı gemiden oluşan konvoydaki tek savaş gemisi olan AE2, 28 Ocak 1915 günü Mısır’ın Port Said şehrine ulaştı. Bir müddet sonra Çanakkale Savaşı’ndaki denizaltı harekâtlarına katılmakla görevlendirildi.

AE2, Şubat 1915 başlarında harekât bölgesine ulaşmış; ancak dibe oturup ağır hasar gördüğünden Malta’da tamir edilmiş  ve 22 Nisan 1915 tarihinde aktif göreve dönebilmişti. İlk saldırı girişimini 24 Nisan günü yaptı; ancak ön kısımdaki kanat çiftinin hasar görmesi sebebiyle sadece 6 deniz mili (11 km; 6,9 mi) ilerleyebildikten sonra geri çekildi. İkinci saldırı girişimini 25 Nisan’da saat 02:30 sularında yaptı.  Saldırının amacı kara çıkarmaları başladığında Marmara Denizi’ne inmek, Osmanlı savaş ve nakliye gemilerine saldırmaktı. Binbaşı Henry Hugh Gordon Stoker komutası altında, 04:30 civarında Osmanlı topçusu tarafından saptanıp ateş altına alındıysa da hızla dalarak ilerlemeye devam etti.  Gemi, tespit edilmekten kaçındığı için dibe otura kalka, birkaç kez mayın zincirlerine sürtünerek seyrini sürdürerek boğazı geçti. Boğazdaki Kilya açıklarında, saat 07:30’da periskop derinliğine çıktığında demir üstündeki Turgut Reis zırhlısını gördü. Tüm torpidolarını fırlatsa da isabet kaydedemedi. Bu arada Aydın Reis gambotu tarafından tespit edilince dalışa geçmiş ve Marmara yönünde seyretti. Daha sonra dibe dayanarak günün geçmesini bekledi.

Gece yüzeye çıkan denizaltı, bataryaları şarj ettikten sonra dalışla seyre geçti ve 26 Nisan 1915 günü saat 04:00 dolaylarında aynı bölgede yeniden Turgut Reis’e karşı saldırı manevralarına girişti. Ancak bu kez zırhlının ateşiyle karşılaşınca daldı ve saat 09:00 gibi Marmara sularına girdi.

Sonraki gün, 27 Nisan gün doğumunda Doğanhasan Sığlığı’nda, Yapıldak Feneri yakınlarında Kütahya torpido botu eşliğinde Barbaros Hayreddin zırhlısını tespit etti, torpido saldırısına geçti, ancak yine isabet kaydedemedi. Dalışa geçerek yine kaçmayı başardı. Aynı gün Yarhisar destroyerine de saldırdı, ancak bu saldırı da başarısız oldu.

Ancak 28 Nisan’daki seyirler sırasında bir hedef saptanamadı. Bunun üzerine Gelibolu Limanı’na yöneldi. Bu seyir sırasında rastladığı Muavenet-i Milliye’nin refakat ettiği dört gemilik bir gruba karşı giriştiği torpido saldırısından da başarısızlıkla ayrıldı. Ertesi gün bir topridobot ve üç nakliye gemisi ile karşılaşmada da benzer durum gerçekleşti. Ancak bu arada Osmanlı makamları fazlasıyla uyarılmıştı ve Sultanhisar torpido botu, devriye görevinden alınarak denizaltıyı bulmak ve imha etmekle görevlendirilmişti.  Karaburun önlerinde saptanan denizaltı üzerine, 30 Nisan günü saat 08:20’de ilerleyen torpido bot, denizaltına karşı top ateşi açtı. İki torpido taarruzu manevra edilerek geçildi. Bu sırada denizaltı kaçma ve taarruz manevralarında kontrolden çıktı. Torpido botun iki torpidosu da hedefi bulmadı. Mahmuzlayarak denizaltı batırılmaya çalışıldı; ancak aldığı isabetlerden su altında tutunamayan denizaltı teslim olmak zorunda kaldı.  İngiliz subaylar ve kabaca yarısı İngiliz, yarısı Avustralyalı olmak üzere otuz iki kişilik mürettebat Sultanhisar’a alındı ve denizaltı batırıldı.

Batığın aranması ve keşfi

1995 yılından beri AE2  batığını bulmaya çalışan Rahmi M. Koç Müzesi yöneticisi Selçuk Kolay, 1998 Haziranında batığın Marmara Denizi’nde, Karabiga’da, Karaburun’un 4 mil kuzeyinde ve 72 metre (236 ft) derinlikte olduğunu saptadı. Sonraki ay ise bu noktaya bir dalış gerçekleştirdi. Ekim 1998’de Türkiye’ye gelen Avustralyalı dalgıç ekibinin gerçekleştirdiği dalışta, batığın AE2’ye ait olduğu doğrulandı.

9 Eylül 2007’de Avustralyalı ve Türk yetkilileri, batığın çıkarılması ve restore edilmesi konusunda ortaklaşa bir çalışma yapmaya başladı. Yapılan çalışmalarla, 1998’den beri yapılan dalışlarda batığın büyük zararlar gördüğü belirlendi.

HMS B11,  B sınıfına mensup, Birleşik Krallık’a ait bir denizaltı. Vickers Limited tarafından inşasına 12 Şubat 1906’da, Barrow-in-Furness’ta başlanıldı ve 11 Temmuz 1906 tarihinde inşası tamamlandı.  I. Dünya Savaşı’nın bir parçası olan Çanakkale Savaşı’ndaki denizaltı harekâtlarına katılmış ve düzenlediği saldırı sonucu Osmanlı zırhlısı Mesudiye’yi batırmıştır.

Hizmet geçmişi

İnşasının 11 Temmuz 1906’da tamamlanmasının ardından B9 ve B10 ile birlikte 1912 yılında Malta taraflarına açıldı. 1914 eylülünde ise Çanakkale Boğazı’na ilerleyecek olan Birleşik Filo’ya katılma amacıyla Bozcaada’ya hareket etti.

20 Mayıs 1915’te, İzmir Körfezi’nde devriye gezerken Alman denizaltısı UB-8’e gerçekleştirdiği saldırı başarısızlıkla sonuçlandı.

Teğmen Norman Douglas Holbrook komutasında 13 Aralık 1914 gününde denize açılan İngiliz denizaltı Çanakkale Boğazı’na girdi ve 1874 yapımı, Kepez Koyu Sarı Sığlar mevkiinde demirlemiş Mesudiye adlı Osmanlı savaş gemisine saat 11:30’da saldırdı. Mesudiye, Amiral Wilhelm Souchon emriyle, boğazdaki mayın hatlarını korumak için sabit batarya olarak görev yapmaktaydı. Tek torpille vurulan gemi kısa sürede alabora olurken, 10 subay ve 25 erden oluşan personeliyle birlikte battı.  Diğer taraftan ise B11, saldırının ardından dönüş seyrine başlamıştı. Bu başarılı saldırıdan ötürü Teğmen Holbrook Victoria Haçı, Üstteğmen Sydney Winn Üstün Hizmet Nişanı, denizaltıda görevli diğer askerler ise Üstün Hizmet Madalyası ile ödüllendirildi.

İtalya’nın I. Dünya Savaşı’na dahil olmasının ardından aynı sınıfın diğer denizaltılarıyla birlikte  Ekim 1915’te Venedik’e doğru harekete başladı ve 28 Ekim günü şehre vardı.  Teğmen Samuel Gravener komutasındaki B11, 11 Aralık’ta Avusturya’ya ait bir deniz uçağı tarafından başarısızlıkla sonuçlanan bir saldırıya uğradı. Ancak kısa bir süre sonra deniz uçağı, motorunda yaşanan arıza sebebiyle acil iniş yapma durumunda kaldı. Bunun üzerine Teğmen Gravener, denizaltında bulunan Maxim tüfeği ile uçağa saldırmayı planlasa da silahın tutukluk yapması sebebiyle saldırıyı gerçekleştiremedi ve tutukluk giderilene kadar uçak tekrardan havalandı.

17 Ocak 1916’da denizaltı, bombardımandan dönen ve motorundaki arıza sebebiyle iniş yapmak zorunda kalan Avusturya’ya ait bir deniz uçağındaki mürettebatı esir aldı.  1916 Kasımında Malta’ya dönerek devriye gemisi olarak hizmet vermeye başladı. Bu sebeple adı S11 olarak değiştirildi. 1919’da, hurda olarak İtalya’da satıldı.

Mirası

24 Ağustos 1915’te, Avustralya’nın Yeni Güney Galler eyaletindeki Germanton kasabasının adı, Teğmen Norman Douglas Holbrook’un anısına Holbrook olarak değiştirildi.  Kasabada ayrıca B11’in bir replikası da bulunmaktadır.

HMS E15,  İngiliz Kraliyet Donanması’nda görev yapan bir E sınıfı denizaltıdır. Denizaltı, denize indirildiği yıl olan 1914’de Osmanlı İmparatorluğu’na karşı yürütülen Çanakkale Savaşı denizaltı harekâtları’na katılmıştır.

Hizmet geçmişi

Bu harekât çerçevesinde 16 Nisan 1914 günü binbaşı Theodore S. Brodie komutasında, Çanakkale Boğazı’nı geçerek Marmara Denizi’nde karakol görevi yapmak için Mondros Limanı’ndaki üsten sefere çıkmıştır. Soğanlıdere açıklarında dalışa geçen denizaltı Çanakkale Boğazı’nın dip akıntısında ilerledikten sonra Kepez Burnu civarında yüzey akıntısına girmiştir.  Dip akıntısı, Ege Denizi’nden Marmara Denizi’ne doğru ve daha tuzlu sudur. Yüzey akıntısı ise ters yönde ve daha az tuzlu sudur. Bu daha az yoğun suda “ağırlaşan” tekne daha derine indi, akıntı tarafından sürüklendi ve eğimli dip kumlarına çarptı.  Kule ve gövdenin bir kısmı Dardanos Tabyası’ndan tespit edildi. Hemen ardından bataryalar tarafından ateş açılmıştır. İlk mermilerden biri kuleye isabet etti. O sırada kulede olan gemi komutanı bir şarapnelle ölmüştür. Kontrol odasına hızla deniz suyu dolmaya başladı. Su, kısa sürede bataryalara ulaştı ve açığa çıkan klor gazı mürettebattan altı kişinin ölümüne neden oldu. Öte yandan gemiye dolan su iyice karaya oturmasına yol açtı. Artık yüzdürülmesi olanaksızdı.

Bir sonraki sabah keşif uçuşundaki Komutan Brodie’nin erkek büyük kardeşi denizaltıyı Kepez Burnu altında karaya oturmuş olarak tespit etmiştir.  Durumun rapor edilmesi üzerine denizaltının Osmanlı makamlarının eline geçmemesi imha edilmesine karar verilmiştir. Bu yönde ilk girişim B6 denizaltısının gönderilmesiydi. Ancak E15’in torpillenmesi girişimi başarısız olmuştur. Daha sonra geceleyin iki destroyer, Grampus ve Scorpion, Boğaz’a girerek denizaltıyı imha etmeyi denediler. Bu girişim de başarısızlığa uğramıştır. Ertesi sabah bir diğer denizaltı B11 gönderildi. Bu girişim de yoğun sabah sisi nedeniyle sonuca ulaşamadı. Bunun üzerine İngiliz zırhlıları Triumph ve Majestic görevlendirildi. Ancak bu iki zırhlı, Osmanlı sahil bataryalarından açılan yoğun ateşle karşılaşınca çekilmek zorunda kaldılar. Bir çare olarak bir deniz uçağıyla denizaltıyı bombalamaya çalışıldı. Bu girişim de başarısızdı.

Denizaltıyı imha etmek için son girişim 18 Nisan gecesi söz konusu iki zırhlıdan birer işkambavya ile denenmiştir. İşkampavyalara 356 mm.lik ikişer torpido monte edilmişti. Saat 22:00 sularında hareket eden tekneler Boğaz’da 7 mil kadar içeri girdikten sonra ışıldaklar tarafından saptandılar ve ateş altına alındılar. Bu arada Majestic’in işkampavyasının torpido ateşlemesi için zamanı olmuştur. Ancak ilki isabet kaydetmedi. İkincisi ise kulenin hemen önüne düştü ama ağır hasar veremedi. Bu sırada işkambavyanın kıç tarafına isabet eden bir top mermisi, denizcilerden birinin ağır yaralanmasına ve teknenin zarar görmesine yol açmıştır. Personel, yardıma gelen diğer işkambavya tarafından alınmıştır. Tek işkambavya, topçu ateşi arasından kaçmayı başardı.

HMS E11, Kraliyet Donanması’nın 23 Nisan 1914 tarihinde suya indirilen E sınıfı denizaltısıdır. 1915 yılı Çanakkale deniz harekâtlarındaki en etkili denizaltılardan birisidir. Marmara Denizi’nde üç saat içerisinde farklı büyüklüklerde 80’den fazla gemiyi batırmıştır.

Hizmetleri

Avrupa’daki hizmetleri

Eylül 1914’te tarafsız Danimarka’nın denizaltısı Havmanden’in kulesinde bulunan flama numarası “3” yanlış görüldü. E11’den fırlatılan ve izini kaybettiren torpido, Havmanden’i ıskaladı.

Ekim 1914’te Binbaşı Martin Dunbar-Nasmith’in komutasındaki E11, iki denizaltı ile daha beraber Baltık Denizi’nde görevlendirilmişti; ancak Alman devriyeleri tarafından durdurulmuş ve Harwich’e dönmeye zorlanmışlardı. E11, Aralık 1914’teki Hartlepool ve Withby Baskını boyunca Alman savaş gemilerini durdurmaya çalıştı; ancak arızalı torpidolar nedeniyle başarılı olamadı.

E11, 25 Aralık 1914 tarihinde; üç kruvazör ve çok sayıda muhriple korunan Riviera, Engadine ve Empress uçak gemilerinden kalkan yedi uçakla gerçekleştirilen Cuxhaven Saldırısı’nda görev almıştır. Dört uçak, gemisine geri dönmeyi başaramamış, üç tanesi ise E11’in beklediği noktaya dönmüştür. Pilotlar, gemiye alınmışlardır.

Akdeniz’deki hizmetleri

Mayıs 1915’te, hâlen Martin Dunbar-Nasmith tarafından komuta edilen E11, Marmara Denizi’ndeki denizaltı bölüğüne katılmak üzere Çanakkale’ye geldi. 27 Nisan 1915’te boğazı geçen E14’ten sonra, boğazı geçmeyi başaran ikinci denizaltı oldu.

E11, Çanakkale Boğazı’nı 18 Mayıs 1915 gecesi geçti, Gelibolu’da su üstüne çıktı ve bir Türk gemisini ele geçirdi. 23 Mayıs tarihinde bir gambot ve çok sayıda küçük tekne batırdı. Sonraki gün, Tekirdağ limanı yakınlarında, cephane yüklü Türk yük gemisi Nagara ile karşılaştı. Amerikan Chicago Daily News gazetesinden Raymond Swing’in de bulunduğu gemi, mürettebat ve yolcuları tarafından terk edildikten sonra batırıldı.

E11, 25 Mayıs 1915 tarihinde İstanbul’a ulaştı. Goeben ve Breslau zırhlıları aranıyordu; ancak saat 12:40’da yüzeye çıktığında, yük gemisi İstanbul’u Tophane cephaneliğinde gördü. Gönderilen ikinci torpido İstanbul gemisini vursa da, ilk torpido bir daire çizerek E11’in kendisini kısmen vurdu. Kıyıdaki toplardan açılan ateş sonucunda kaçmak için tekrar suya daldı; ancak İstanbul Boğazı’nın akıntısına kapılarak 20 dakika boyunca, Kız Kulesi civarında suyun dibine oturuncaya kadar kontrol edilemedi. İstanbul adlı yük gemisi batmadı; ancak Harem’de demir attı. E11 tarafından son yüzyıl içerisinde İstanbul’a yapılan ilk düşman saldırısı, Türk halkının moralini oldukça etkiledi ve şehirde paniğe yol açtı. E11, 27 Mayıs tarihinde İstanbul Boğazı’na geri döndü ve birkaç gemi daha batırdı; ancak torpidoların ateşlenmesi ve diğer bazı teknik konularda baş gösteren sorunlar nedeniyle 5 Haziran’da rotayı ülkesine çevirdi. Dönüş rotasında Çanakkale Boğazı’ndan geçerken, başka bir yük gemisi görüldü. Denizaltının kötü ve zayıf durumuna rağmen son iki torpido da ateşlenerek gemi batırıldı. Çanakkale’den geçerken bir demirli mayınla karşılaşıldı ve mayın yerinden çekilerek, denizaltının geçmesi sağlandı.

Denizaltının ilk seferinde, on bir gemi batırıldı veya büyük ölçüde hasar gördü. Bu rakamlar ile denizaltının kumandanı Martin Dunbar-Nasmith, Victoria Haçı ile ödüllendirilerek, Çanakkale deniz harekâtları süresince bu madalyayı alan üçüncü denizaltı kumandanı olmuştur.

8 Ağustos 1915 tarihinde ikinci seferinde olan E11; Çanakkale’deki Osmanlı Devleti savunmasına destek vermek üzere seyir halinde olan Barbaros Hayreddin zırhlısını, attığı tek bir torpido ile vurulmuş ve 253 mürettebatı ile batırmıştır.

HMS Dublin, Chatham ve Southampton gibi, ortalama maliyetleri 334.053 £ olan Town sınıfı hafif kruvazörlerden olan kruvazör savaş gemisi. Gemi 11 Nisan 1911’de İskoçya’nın Glasgow kenti yakınlarındaki Dalmuir’de yapım için planlanmıştır. Geminin yapımıysa Wm. Beardmore & Company adlı şirket tarafından gerçekleştirilmiştir. HMS Dublin için yapım süreci 30 Nisan 1912’de başlamış ve gemi Mart 1913’te bitmiştir.

Savaş öncesi kariyeri

Gemi ilk olarak 1913’te Birinci Savaş Filosu’na katılmıştır. Aynı yılın temmuz ayında ise Akdeniz’de etkin olan Birinci Hafif Kruvazör Filosu’na aktarılmıştır. Ancak Eylül 1913’ten 1914’ün sonuna dek İkinci Hafif Kruvazör Filosu’nun bir parçası olmuştur.

Goeben takibi

Kaptan John Kelly Alman kruvazörü Goeben’i hemen öncesinde patlak veren I. Dünya Savaşı sonrasında Kuzey Sicilya sahillerinde bulunan Messina’dan itibaren 4 Ağustos 1914’te takibe başladı. 6 Ağustos’ta yakıt ikmali yaptıktan sonra 14:00’da Malta’dan ayrılan Dublin, Amiral Ernest Troubridge’nin filosuna katıldı. 20:30’da Dublin’e Goeben’i gözleme ve gece müddetince torpido ile batırma buyruğu verildi. Yapılan gözlemler sonucunda, Kelly 03:30 civarında Goebenin beklenilen koordinatlarda olacağını umuluyordu ancak Goeben beklenilmeyen bir biçimde dümenini kuzeye doğru kırdı. Goeben 15 mil menzilli ağır silâhlara sahip olduğundan, gündüz vakti herhangi bir saldırı planlanmadı ve saldırı emri geri çekildi.

Gelibolu ve torpillenme

Şubat 1915’te, Dublin Çanakkale Boğazı’na hareket etti ve Çanakkale Savaşı’nın en ağır açılış saldırısı olan 25 Nisan taarruzunda yer aldı. 1915 Mayıs’ında ise Brindisi’ye gönderildi. Buradaki görevi, İtalyan ve Fransız kuvvetleriyle birlikte Arnavutluk kıyılarındaki süpürme harekâtına katılmaktı. Ancak Dublin 9 Haziran 1915’te bir Avusturya denizaltısı tarafından atılan torpidonun hedefi oldu ve ağır bir hasar aldı. Bunun üzerine Dublin 17 deniz mili kadar hızlanabilmeyi başararak Brindisi’ye döndü. Ancak onarım için Britanya’ya dönmek zorunda kaldı. Böylece birkaç aylığına etkin bahriye envanterinden çıkarıldı.

Britanya karasuları

Dublin İkinci hafif Kruvazör Filosu’nun yanında Southampton, Birmingham ve Nottingham ile birlikte Büyük Britanya Filosu’nda 1916’dan 1919’a kadar yer aldı. 31 Mayıs 1916’da ise Jutland Muharebesi’ne katıldı. Dublin daha sonraki bir gece görevi sırasında, 117 6-inç’lik top mermilerini Southampton’la birlikte ateşleyerek saldırdı ve bir denizaltı muhribini batırdı. Ancak buna rağmen, gemi birçok tehlike geçirdi ve 3 personelini kaybetti. Bunun yanında 27 asker de yaralandı. Gemideki onarım 17 Haziran’a kadar tamamlanamadı.

3 Mayıs 1917’de Kuzey Denizi’ne çıkan Dublin; HMAS Sydney ve dört zırhlı ile birlikte (Nepean, Obdurate, Pelican, Pylades), Forth ve Humber burunları arasındaki bir süpürme harekâtı için Rosyth’den ayrıldı. 10:25’te Dublin doğuya 17 mil uzaklıkta Zeppelin L43’ü gözlemledi. Hızla garip bir gemi yaklaşıyordu; her iki kruvazör derhal saldırı emri verdi. 10:54’te Dublin’in ön tarafından yara aldı. Zeppelin’in daha sonraki doğrudan saldırısı Dublin’de önemli hasarlar meydana getirdi.

Savaş sonrası kullanım

Dublin 1920 ile 1924 arasında Afrika merkezli 6. filoya aktarıldı. Daha sonra ise kısa bir süre Akdeniz merkezli 3. filoda yer aldı. Gemi 1926’da Troon’da bir hurdacıya satıldı. Ancak Troon’a gidemeden karaya oturdu. Daha sonra yüzdürülerek, 1927’de hurda olarak parçalandı.

HMS M28, Birinci Dünya Savaşı’nda Kraliyet Donanması’nın M15 sınıfı gözlem gemisiydi. İmroz Deniz Muharebesi’nde batırıldı.

Tasarımı

İlk olarak kıyı bombardıman gemisi olması düşünülmüştü. Birincil silahı, “Edgar” sınıfı kruvazör olan HMS Grafton’dan sökülmüş bir “9.2 inç MK VI” toptu. Buna ek olarak “QF 12 pdr 12 cwt” topu ve “QF 6 pdr Hotchkiss” uçaksavarı vardı.

Dört şaftın yanı sıra dört silindirli yarı dizel bir motoru vardı. 640 beygir gücüne sahip motor sayesinde saatte 20 kilometre (11 knot) hıza ulaşabiliyordu. 69 kişilik mürettebata göre tasarlandı.

Yapımı

“Sir Raylton Dixon & Co. Ltd.” tersanesinde, farklı bir tersanede kızağa konulan kardeş gemisi HMS M17 ile aynı tarihte, 1 Mart 1915’de kızağa konuldu. 119 gün sonra, 18 Haziran 1915 tarihindeyse suya indirildi. 34 gün su üzerinde devam eden çalışmaların ardından 1 Ağustos 1915’de hizmete girdi.

Birinci Dünya Savaşı

Verdiği hizmetin büyük bölümü Birinci Dünya Savaşı esnasında Ege Filosu’nda geçmiştir. Ege’deki kıyılarda bulunan Türk birliklerini vurmakla görevlendirilmiştir. 21 Ekim 1915 tarihinde “Dedeağaç” Bulgar limanını bombalamıştır.

19 Ocak 1918’de iki Alman-Türk gemisi Breslau ve Goeben, Çanakkale Boğazı’ndan Ege Denizi’ne geçti. İki gemi, yollarını kesmek üzere konuşlanmış; HMS M28‘in de HMS Raglan, HMS Lizard ve HMS Tigress ile dahil olduğu Kraliyet Donanması filotillası tarafından takip edildi. 20 Ocak 1918 tarihinde HMS Raglan, HMS Lizard ve HMS Tigress ile birlikte İmroz Adası’nın Kusu Koyu’nda konuşlanmışken, Goeben ve Breslau zırhlıları tarafından vurulmuştur. Kendisiyle beraber HMS Raglan’ın Kusu Koyu’nda vurulmaları, bugünkü adıyla İmroz Savaşı’na yol açmıştır. Savaş sonucunda batırılan HMS M28‘in 58 mürettebatı müttefik gemilerce kurtarılmıştır. Kalan 11 mürettebat ise ölmüştür.

HMS Raglan, Birinci Dünya Savaşı’nda Kraliyet Donanması’nın sahip olduğu bir abercrombie sınıfı gözlem gemisiydi.

Tasarımı

3 Kasım 1914 tarihinde, Bethlehem Steel firmasından Charles M. Schwab, Winston Churchill’e iki kardeş gemide; sekiz adet “14”/45 kalibre BL MK II” top kullanılmasını teklif etti. Bunun ardından Kraliyet Donanması tarafından hızla, taretlerin kullanılması ve kıyı bombardımanı için bir gözlem gemisi sınıfı tasarlandı.

Yapımı

HMS Raglan, “Harland and Wolff Ltd.” tersanesinde 1 Aralık 1914 tarihinde kızağa konuldu. Amerika henüz tarafsız olduğundan, gemiye ilk olarak Amerikan Generali Robert E Lee’nin onuruna, onun ismi verilmişti. 31 Mayıs 1915 tarihinde ise geminin adı “HMS M3” olarak değiştirildi. 20 Haziran 1915’de ise “HMS Lord Raglan” ismini aldı. 23 Haziran 1915’de son olarak “HMS Raglan” olarak isimlendirildi.

Kariyeri

HMS Raglan, Haziran 1915’de Çanakkale’deki deniz harekâtına katıldı. Daha sonra ise Doğu Akdeniz’de, Gökçeada’da kaldı. 20 Haziran 1918 tarihinde; HMS Agamemnon ve HMS Lord Nelson savaş gemileri yokken, HMS Raglan’ın da arasında bulunduğu bir filo; Türk savaş gemisi Yavuz Sultan Selim, hafif kruvazör Midilli ve dört muhrip tarafından saldırıya uğradı. HMS M28 gözlem gemisinin de battığı bu saldırıda; HMS Raglan, 127 mürettebatıyla battı. Yavuz Sultan Selim ve Midilli gemileri mayın sahasına girdi. Midilli batarken, Yavuz Sultan Selim gemisi ise büyük zarar gördü.

Mesudiye, Osmanlı Devleti’nde Abdülaziz döneminde başlatılan donanma seferberliği ile Osmanlı Donanması’na katılmış bir gemidir. 1872 yılında İngiltere’nin Thames Iron Works tersanesinde yapılmaya başlandı ve 1874’te denize indi.
1875 yılında İstanbul’a gelen gemi modern teknolojide silahlarla donatılmış, donanmaya meraklı padişahın gözbebeği olmuştu, ama 1876’da Abdülaziz’in devrilmesinde de gemi büyük rol oynadı.
Zırhlı, 1903 yılında, bakım onarım için, İtalya’nın Cenova kentindeki Ansaldo tersanelerine yolladı.Hızı 17 mile çıkarıldı ve topları büyük ölçüde elden geçirildi.
Önemli ateş gücüne sahip olması nedeniyle I. Dünya Savaşı’nda Çanakkale’de karadaki istihkâmlara yardımcı olması için yüzer tabya olarak kullanılmak istendi ve Sarısığılar mevkiinde sığ suda demirlendi.
Ama savaşın hemen başında, 13 Aralık 1914 günü teğmen Norman Douglas Holbrook emrindeki B11 denizaltısı tarafından batırıldı. 598 kişilik mürettebatından 10 subay ve 15 er öldü.

HMS Lord Nelson, Lord Nelson zırhlı savaş gemisi sınıfına mensup, Kraliyet Donanması’na ait son ön-dretnot. 1906’da denize indirildi ve 1908’de göreve başladı. Lord Nelson, I. Dünya Savaşı 1914 yılında başladığında Manş Denizi Filosunun bayrak gemisiydi. 1915 yılı başlarında Akdeniz’de görev yapmaya başladı ve Çanakkale Savaşı’ndaki deniz harekâtlarına katıldı. Harekâtlar sonrasında orada kaldı ve sonraları adı Ege Filosu olarak değiştirilen Doğu Akdeniz Filosu’nun bayrak gemisi oldu. 1918 yılında Osmanlı İmparatorluğu’nun teslimiyeti üzerine Karadeniz’e hareket etti ve 1919 yılında Birleşik Krallık’a geri dönüşüne kadar bayrak gemisi olarak görevini sürdürdü. 1920 yılında hurdaya çıkarıldı.

Tasarım ve inşa

HMS Lord Nelson, Palmers Gemi İnşa ve Demircilik Şirketi tarafından Jarrow’da, 18 Mayıs 1905 tarihinde kızağa kondu ve 4 Eylül 1906 tarihinde denize indirildi. 305 mm’lik (12 inç) topların montajı oldukça gecikti, HMS Dreadnought ‘un taretlerinin aynısı monte edildi ve Ekim 1908’e kadar çalışmalar tam olarak bitirilemedi. Kraliyet Donanması için belirlenen son ön-dretnot olmamasına rağmen donanmaya katılan son ön-dretnot oldu.

Lord Nelson inşa edildiğinde ağır yük ile deplasmanı 18.106 ton idi, uzunluğu 135,2 m, genişliği 24,2 m ve su çekimi de 7,9 m idi. Gemi dört silindirli üç genleşmeli motorlarla donatılmıştı, 16.750 beygir gücüne (12.490 kW) ulaşabiliyordu ve maksimum hızı 18 kn (33 km/h; 21 mph) idi.

Biri ön diğeri arka kısımda olmak üzere iki adet ikiz taret kuleleri vardı, bu kuleler 305 mm’lik (12 inç) toplarla donatıldı. İkincil silahları on adet 234 mm’lik (9,2 inç) toplardan oluşuyordu, sekizi üst güvertenin her köşesinde bulunan ikiz taret kulelerinde bulunuyordu, bir taret kulesi ise bunların arasında idi. Torpido botlara karşı yirmi dört adet QF 12 libre 18 cwt deniz topu ve iki adet 3 libre top ile donatılmıştı. Gemi aynı zamanda su altında beş adet 457 mm’lik torpido tüpü ile donatılmıştı, gemide 23 adet torpido bulunuyordu.

Hizmet dönemi

I. Dünya Savaşı öncesi

HMS Lord Nelson, 1 Aralık 1908 tarihinde Home Filosunun Nore Komutanlığı’na bağlı olarak çekirdek kadroyla Chatham Tersanesinde ihtiyat kuvvetine ayrılarak göreve başladı. Lord Nelson Nore Komutanlığı sancak gemisi HMS Magnificent’ten görevi devralarak ilk “gerçek” görevine 5 Ocak 1909’da başladı. 1909 Nisan’ında Birinci Tümene bağlandı. Ocak 1911’de İkinci Tümene, Mayıs 1912’de 2. Savaş Filosuna transfer edildi. Eylül 1913’te geçici olarak 4. Savaş Filosuna transfer edildi. Nisan 1914’te Manş Denizi Filosu sancak gemisi HMS Queen’den görevi devraldı.

I. Dünya Savaşı

Lord Nelson, Ağustos 1914’te, (I. Dünya Savaşı başlangıcında) Manş Denizi Filosunun bayrak gemisi olarak atandı ve Portland Adası’nda konumlandırıldı. Sir John French komutasındaki British Expeditionary Force’un Fransa’ya deniz üzerinden transferinin güvenliğini sağladı. 14 Kasım 1914 tarihinde İngiliz kıyılarını olası Alman saldırılarına karşı korumak üzere görevlendirilerek Sheerness’e gönderildi. 30 Aralık 1914 tarihinde Portland Harbour’a döndü ve Şubat 1915’e kadar Manş Denizi’nde devriye gezdi.

Çanakkale Seferi, 1915-1916

Şubat 1915’te Lord Nelson, Çanakkale Deniz Harekâtları’na katılmak üzere Çanakkale’ye çağrıldı. 18 Şubat 1915’te Portland’dan ayrıldı ve 26 Şubat 1915’te Mondros Limanı’nda Çanakkale Savaş Filosu’na katıldı. Osmanlı hisarlarının ve sığınaklarının bombalanmasında yer aldı, Mart ayının başındaki ilk çıkartmaları destekledi. Osmanlı direnişi Lord Nelson’u 7 Mart 1915’te şiddetle engellemeyi başardı ve gemi birkaç kez vuruldu; geminin üstyapısı ve donatımı hasar gördü, bir darbe ile iki kömür deposu sular altında kaldı. Malta’da onarıldı ve geri dönerek 18 Mart 1915’teki ana saldırıya katıldı. Daha sonra, İkinci Kirte Muharebesi öncesinde 6 Mayıs 1915’te Osmanlı top bataryalarını topa tuttu.

12 Mayıs 1915’te Lord Nelson, Britanya Çanakkale Savaş Filosu’na bağlı HMS Queen Elizabeth’ten bayrak gemisi görevini devraldı, Rosslyn Wemyss’in bayrağı asıldı. Lord Nelson 20 Haziran 1915’te Gelibolu’da rıhtımları ve ticaret filolarını bombaladı. Gözlem balonuyla desteklenen gemi önemli hasarlar verdi.

Lord Kitchener Kasım ve 22 Aralık 1915’te gemiyi karargah gemisine çevirdi.  Koramiral John de Robeck gemi komuta görevini Rosslyn Wemyss’ten devralınca Lord Nelson’a kendi sancağını astı.

1916-1918 Akdeniz operasyonları

Lord Nelson’un hiçbir kayıp vermediği Çanakkale seferinin Ocak 1916’da sona ermesiyle beraber bölgedeki İngiliz deniz kuvvetleri tekrar organize edildi. Lord Nelson, Ağustos 1917’de Ege Filosu adını alacak olan Doğu Akdeniz Filosu’nun bayrak gemisi yapıldı. Bu filo, müttefik adalarını korumak, Selanik’teki Britanya Ordusu’na destek olmak ve Çanakkale Boğazı’ndan herhangi bir çıkış teşebbüsünde bulunabilecek Alman muharebe kruvazörü Goeben ile hafif kruvazör Breslau’ya karşı nöbet tutmak üzere bölgeye yayıldı. Lord Nelson, savaşın geri kalanını Selanik’te ve Mondros’ta geçirdi. Kardeş gemisi Agamemnonla iki alternatif üs arasında nöbet değişimi yapıyordu; Lord Nelson çoğunlukla Selanik’te, Agamemnon ise Mondros’ta bulunuyordu.

Donanma tarihçisi Ian Buxton’a göre Kraliyet Donanmasının en önemli görevi Çanakkale Boğazı’nı ablukaya almak ve böylece Doğu Akdeniz’i Goeben’in çıkışına karşı korumaktı.  12 Ocak 1918’de Tuğamiral Arthur Hayes-Sadler, Mondros’ta Ege Filosu’nun yeni komutanı olarak Lord Nelson’a kendi sancağını astı. Britanya Ordusu komutanıyla Selanik’te buluşmak üzere gitmesi gereken Arthur Hayes-Sadler, bu iş için şahsî yatını yetersiz buldu ve Lord Nelson’la gitti.  Bu nedenle Lord Nelson, Alman kruvazörleri Goeben ile Breslau’nun 20 Ocak 1918’deki çıkışının önlenmesi harekâtında yer alamadı. Gemi, geri dönerek İmroz Deniz Muharebesi’ne katılamayacak kadar uzaktaydı; Goeben’in boğaza sığınmak üzere geri çekilirken yolunu kesmeye yetecek kadar vakti de yoktu. Lord Nelson, Ekim 1918’de Malta’da kısa bir tamirden geçti.

I. Dünya Savaşı sonrası

Osmanlı İmparatorluğu’yla imzalanan ateşkes antlaşmasının ardından Kasım 1918’de İstanbul’a gidecek olan İngiliz Filosu’nda Lord Nelson da yer alıyordu,  daha sonra Karadeniz’de bayrak gemisi olarak hizmet etti.  Nisan 1919’da Grandük Nikolay Nikolayeviç Romanov ile Grandük Peter Nikolayeviç, Rusya’dan Cenova’ya Lord Nelson ile götürüldü.

Gemi, Mayıs 1919’da Birleşik Krallık’a döndü ve satılık listesine ekleneceği Ağustos ayına kadar yedek kuvvette kaldı. 4 Haziran 1920’de Dover merkezli Stanlee Shipbreaking Company’ye satıldı. Ardından 8 Kasım 1920’de Slough Trading Company’ye ve sonrasında da Alman hurdacılara satıldı. Ocak 1922’de parçalanmak üzere Almanya’ya çekildi.