Ay: Aralık 2015

Korku derenin doğu ucu, Kılıç Bayırının güney ucunun ikiye ayrılması sonucu oluşan boğaza The Nek (Cesaret tepe) adı verilir. 7 Ağustos 1915 ‘te The Nek taaruzunda ölen askerlerin anısını yaşatır. 1919-1923 yılları arasındaki işgal döneminde inşa edilen mezarlık, muharebeler sırasında bu bölgede yer alan iki taraf ön hatları arasındaki kesime yapılmıştır. Mezarlıkta 6’sı Avustralyalı, 4’ü Yeni Zelandalı ve 316’sı kimliği meçhul olmak üzere toplam 326 asker gömülüdür.

57. Alay şehitliğinden Conkbayırına doğru giderken yolunda sağında yer alır. Kılıç Bayırı üzerinde bulunan bu mezarlık 1919 yılında inşa edilmiştir. 25 Nisan 1915 günü muharebe Kılıçbayırı üzerinde gitti geldi. 11. Tabur’dan Yüzbaşı Eric Tulloch, Teğmen Leslie Mordaunt Reid ile birlikte, karşı tarafta 57. Alay ve 27. Alay ile çarpışmalara sahne olmuştur. Kılıçbayırı, Türk askerlerin elinde kalmıştır. Bu mezarlıkta 33 Avustralyalı, 10 Yeni Zelandalı ve 1 İngiliz askerinin yanı sıra kimliği belirlenemeyen 449 asker gömülüdür.

Mezarlığa Conkbayırı’ndan denize doğru inen yangın yolundan sağa dönerek bu mezarlığa ulaşılır. Yeni Zelanda birliklerinin Conkbayırı’nı gözetledikleri Şahinsırtı denilen mevkidedir. Adını o yıllarda bu civarda bulunan bir çiflikten almıştır. 1919’dan sonra yapılmıştır. 11 isimsiz İngiliz Askerini ve belirsiz 634 Mezarlığı içermektedir. Burada gömüldüğüne inanılan 6 İngiliz ve 1 Y. Zelandalı asker anısına 7 özel anıt yer almaktadır.

Kabatepe’den Conkbayırı yönüne doğru çıkışta Kanlısırt Mevkii’nde bulunmaktadır. 25 Nisan günün sabahı düşman buraya çıkarak üç topumuzu zapt etmiş, bu sırt ve toplar ancak saat 4:30’a kadar Türklerin eline geçebilmişti. Bu sırtı ellerinde tutmak isteyen düşman çok kayıp vermiş ve bunun anısına bu abide dikilmiştir. 25 Nisan’da İngilizler buraya çıktıklarında tek bir çamla karşılaştıklarından –Tek Çam-anlamına gelen Lone  Pine adını vermişlerdir. Her iki taraftan da binlerce askerin canına mal olan Kanlı Sırt üzerindeki çarpışmalar, genelde siper savaşları şeklinde geçmiştir. Bu bölgedeki karşılıklı siper hatları, muharebelerin sonuna kadar 6–10 Ağustos 1915 günlerindeki Kanlı Sırt Muharebesi sonucunda aldığı şekliyle kalmıştır.
Lone Pine Anıt-Mezarlığı içindeki şapel şeklindeki yapının bulunduğu nokta, Şehitler Tepesi olarak tanımlanan küçük bir yükseltinin bulunduğu yerdir. Muharebeler sonrasında bu noktaya, Arıburnu Cephesi’nin sol kanadından sorumlu olarak görev yapan 16. Tümen’in anısına, Türk tarafınca bir anıt yaptırılmıştır. Ancak söz konusu anıt, işgal döneminde Lone Pine Anıt-Mezarlığı yapılırken tamamen yıkılıp, yok olmuştur. Mezarlıkta yatanların çoğu Avustralyalıdır. Diğerleri Yeni Zelandalı ve savaşa katılan az sayıda Amerikan askerinden biri de burada yatmaktadır. Kimliği bilinen 668, kimliği belirsiz 499 kişi ile 1167 gerçek mezara sahiptir. Buna karşılık mezarı bilinmeyen, denizde defnedilen 4936 askerleri de bu merkez mezarlıkta anılmaktadır. Onlarla birlikte toplam 6103 askerin hatırası Lone Pine Mezarlığı’nda yaşatılmaktadır.

Anafartalar mevkiindeki, yabancıların Hill 10 diye adlandırdıkları Softa Tepe mevkiinde bulunmaktadır. Mezarlık ismini bu tepeden almıştır. Hill 10, Tuz Gölünün kuzey kısmında alçak ve tek bir tepecik olup II’nci Manzhester ve 9’ncu Lancashire Fusilers birlikleri tarafından 7 Ağustos sabahının erken saatlerinde ele geçirilmişti. Bu mezarlıkta 699 mezarın 547 İngiliz, 8 Kanadalı, 2 Avustralyalı askerlerin yanı sıra kimliği tespit edilemeyen 142 asker gömülüdür.

Green Hill Mezarlığı Suvla Koyu tarafında güzel bir manzaraya ve gölgeli ağaçlara sahiptir. Tuz Gölü’nün doğu kıyısında yükselen Chocolate ve Green Tepeleri doğal renklerinden dolayı böyle adlandırılmışlardır ve 6. Lincolns ve 6. Borders tarafından 7 Ağustos akşamında ele geçirilmişlerdir. Green Hill arkasına aşma çabasıyla, 21 Ağustos’ta, Çanakkale cephesinin son büyük hücumu olan Scimitar Hill muharebeleri başarısızlık ile sonuçlanmıştır. Mezarlık Ağustos 1915 muharebe alanlarından tekil mezarlar ve savaş sırasında bu bölgede kullanılan mezarlıkların bir araya getirilmesi ile 1919’da oluşturulmuştur. Mezarlıkta 772 İngiliz, 2 Kanadalı, 1 Hintli ve 2169 kimliği belirsiz olmak üzere 2971 kişinin gömüldüğü mezarlıkta, 2472 isimsiz mezar ve burada gömüldüğüne inanılan veya bilinen 117 İngiliz askeri anısına anıt taşları yer almaktadır.

Mezarlık, Suvla Koyu’nda İngilizlerin Lalababa diye adlandırdıkları bir tepeciğin üzerinde yer almaktadır. Mezarlığın yapımına 1919 yılında başlandı ve 9 küçük mezarlığın ve dağınık haldeki tek mezarların birleştirilmesiyle oluşturuldu. Mezarlıktaki üç toplu parsel, 216 İngiliz askerlerinin kalıntılarını barındırmaktadır. Mezarlık kalıntılarında 163 kişiye ait bilgiler geçmektedir.

Büyük Anafarta Köyü yakınlarında İngilizlerin “Hill 60” (Bombatepe) olarak adlandırdıkları ve günümüzde batı yamacı üzerinde mevkide yer almaktadır. 27 Ağustos 1915 günü Çanakkale Kara Muharebeleri’nin son büyük çarpışması burada yaşanmış ve bu nedenle de Türk kaynaklarında Bomba Tepe veya Kayacık Ağılı Muharebesi olarak tanımlanmıştır. Müttefik askerleri 27 Ağustos 1915 günü saat 17:00’de taarruza geçmesi planlandı. Taarruz öncesi saat 16:00’da bölgedeki Türk mevzilerini hedef alan topçu ateşi açıldı. Bir saat süren topçu bombardımanının ardından İngiliz piyadeleri, Kayacık Ağılı Deresi’nin oluşturduğu vadiciğin kuzey ve güney kısmından Bomba Tepe’ye doğru üç hat halinde taarruza geçtiler.
Avustralyalı ve Yeni Zelandalı askerlerce kuzeyden yöneltilen taarruz durduruldu. Ancak Bomba Tepe’nin güneybatı yönünden gelen İngiliz kuvvetleri, bu bölgedeki bazı Türk siperlerini ele geçirmeyi başardılar. Mezarlık, muharebeler sırasında Bomba Tepe zirvesinin güneybatısındaki İngiliz siperlerinin üzerine inşa edilmiştir. Bu mezarlığa gömülen askerlerin çoğunun kimlikleri bilinmemektedir. Mezarlığın ortasında yer alan 6,7 metre yüksekliğindeki anıtın üzerinde 182 Yeni Zelanda askerinin isimleri yazılıdır. Bomba Tepe Muharebesi’nde ölen Avustralyalıların çoğunun isimleri ise Lone Pine Anıtı’nda geçmektedir. Anıtın girişe bakan batı tarafında ise şu yazı bulunmaktadır: “Burada, Ağustos 1915 ve Eylül 1915’te Hill 60 (Bomba Tepe) muharebelerinde hayatlarını kaybeden ve yerleri bilinmeyen, Yeni Zelanda er ve subaylarının isimleri kayıtlıdır.” Mezarlıkta 20’si İngiliz, 41’i Avustralyalı, 28’i Yeni Zelandalı ve 699’u kimliği meçhul olmak üzere toplam 788 kişi gömülüdür.

Anzak Koyu’nu geçtikten sonra Çaylak Dere ve Ağıl Dere denilen mevkinin ortasında kalmaktadır. Mezarlık adını Avustralya 7. Seyyar Hastane Birliği’nden almıştır. 6 Ağustos 1915 sonrasında Avustralyalılar tarafından Eylül 1915’te 7. Sahra Hastanesi kurulmuş ve bölgedeki muharebelerde yaralanan askerlere hizmet vermeye başlamıştır. Bu hastanede tedavi görürken hayatını kaybedenler ise hemen hastane önündeki düz alana gömülmüşlerdir. 1919 yılı ve sonrasında İngilizlerin bölgede yaptıkları çalışmalar sırasında yakın çevrede bulunan başka mezarlar da yerlerinden alınarak buraya getirilmiştir. Mezarlıkta 288’i İngiliz, 68’i Avustralyalı, 20’si Yeni Zelandalı, 2’si Hintli ve 262’si kimliği meçhul olmak üzere toplam 640 kişi gömülüdür

Anzak koyunun kuzeyinde Anafartalar’a giden yol üzerinde bulunan mezarlık, adını iskele (pier) ve gemiye binme işlemi (embarkation) sözcüklerinden almıştır. Burası 6 Ağustos 1915 akşamı başlayan ve bütünüyle Sarı Bayır silsilesini hedef alan düşman taarruzu sırasında Yeni Zelanda Tugayı tarafından Conkbayırı’na doğru yaklaşma istikameti olarak kullanılmış Çatlak Dere’nin oluşturduğu vadinin girişidir. Mezarlıkta 93’ü İngiliz, 125’i Avustralyalı, 64’ü Yeni Zelandalı ve 662’si kimliği meçhul olmak üzere toplam 944 asker gömülüdür.

Mezarlık No: 2 Outpost mezarlığının 100 metre kuzeyinde Şapkatepe’nin hemen altında yer alır. Mezarlıkta isimleri bilinen 2 İngiliz askeri ile birlikte 150 askerin mezarları bulunmaktadır. Ayrıca burada gömüldüğü bilinen ve ya varsayılan 13 Yeni Zelandalı, 8 Avustralyalı, 10 İngiliz askeri buraya gömülmüştür.