Gelibolu Yarımadası’ndaki ilk Anzak Bölgesi’ne giden arka yol, Büyük Anafarta köyüne doğru kuzeye gider. Bu yolun üzerinde, küçük bir köy olan Bigalı bulunur.
Bigalı Köyü Atatürk Evi
Türkiye’nin bir çok yerinde olduğu gibi, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu ve ilk Cumhurbaşkanı olan Mustafa Kemal Atatürk’ün bir büstünün yanında konuşulur. Fakat Bigalı’nın Atatürk ile olan bağı, Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra kazandığı milli önemden daha güçlüdür.
Meydanın sol tarafında uzun ve engebeli bir sokak vardır ve bu sokaktaki 126 numaralı ev, bu bölgedeki en önemli evdir. Osmanlı Ordu’sunun 19. Tümeni’nin komutanı, Albay Mustafa Kemal, 25 Nisan 1915 günü işte burada kalıyordu. O günün erken vakitlerinde, İngilizlerin (Avustralyalıların) yarımadanın diğer tarafındaki Arıburnu’na çıkarma yaptıkları haberi geldi. O anda, Mustafa Kemal’in komutası altındaki alaylardan biri olan 57. Alay, Conkbayırı yakınlarında yapılacak tatbikata gitmek üzere toplanmıştı. Çıkarmanın önemini ve bir şaşırtmaca olmadığını sezen Mustafa Kemal, elinde haritasıyla alayın başında hemen hareket etti. Mustafa Kemal’in subaylarından biri olan Zeki Bey, daha sonra şunları söyledi: “Mustafa Kemal Arıburnu’nun nerede olduğunu bilmiyordu; o zaman elimizde olan küçük haritalarda Arıburnu’nun adı bile geçmiyordu.”
Mustafa Kemal kaderine doğru ilerliyordu. O, 34 yaşındaydı ve 1915 yılından önce, Türkiye’nin parlayan politik liderleri “Jön Türkler” tarafından kızağa çekilmişti. Gelibolu seferi, Mustafa Kemal’i, oradaki en meşhur komutan yapabilirdi. O, gelecekteki savaş ve devrim dolu yıllarda, Türkiye’nin 20. yüzyıldaki en büyük lideri olarak ortaya çıkacaktı. Onun Bigalı’da kaldığı ev, ‘Atatürk Evi’, müze haline getirildi. Bigalı, harita üzerindeki bir nokta olabilir ancak, Albay Mustafa Kemal, 25 Nisan 1915 günü Anzaklarla savaşmak üzere, askerleriyle harita üzerindeki işte bu noktadan hareket etti.
