BÜYÜK ANAFARTALAR KÖYÜ VE ŞEHİTLİĞİ
Biz bu köye Özay Amca’nın köyü diyoruz. Sebebi ise kendisinin yıllardır Çanakkale Şehitlikleri’ni gezmeye gelen ziyaretçilere, bıkmadan usanmadan hizmet vermesidir. İlerleyen yaşlarına rağmen eşi gözleme sacının başında yufka açıp gözleme yapar, Özay Amca da servis yapıp ayran dağıtır. Kazanabildikleri paralarla da Çanakkale Savaşları’na ait eserleri toplayarak küçük bir müze açtılar. Allah’tan kendilerine sağlık ve uzun ömürler dileriz.
Anafartalar Ovası iki köye ismini verir. Bunlardan ilki Küçük Anafartalar, ikincisi ise Büyük Anafartalar köyleridir. Büyük Anafartalar köyü Bigalı Köyü’nün 8 km ilerisinde ova içerisinde bulunur. Savaş zamanında tamamen boşaltılmış ve karargâh olarak kullanılmıştır. Aynı zamanda burada büyük bir cephe gerisi hastanesi bulunmaktaydı.
Hastaneye yetiştirilme esnasında ya da hastanede tedavi esnasında şehit olan askerlerimiz de buradaki köy mezarlığına defnedilirler. Köy mezarlığı gerçek bir Şehitlik’e dönüşür. Günümüzde de en sağlam Şehit mezarları burada bulunmaktadır. Ne yazık ki defin işlemleri yapılırken herhangi bir isimlendirme yapılmamıştır.
Savaş zamanında terkedilen köye sakinleri savaş sonu geri dönmüşler, ancak harabeye yakın bir görünüme bürünen köy onarılmış ve hata tekrardan adım atmış Onarılması nedeniyle de orijinal mimarisini maalesef kaybetmiş. Köyde sadece belirli kısımlarıyla Köy Camii orijinal mimarisini koruyabilmiş.